Zomer 2024 en ik heb me begin dit jaar opnieuw ingeschreven als deelnemer aan de Refugee Walk. Met een pauze van 2 edities zal dit de zesde worden waar ik aan deelneem als wandelaar. Net zoals tijdens mijn vorige zomers voorafgaand aan de tocht van 40 km, ben ik volop bezig met een sponsoractie. Na de taartjes, pennenzakjes, postkaartjes en mondmaskertasjes, die werden aangekocht door familie, vrienden, collega’s en zelfs vrienden van vrienden, heb ik me nu specifiek gericht naar mijn collega’s zedenleer. Voor hen en hun Knubbe (het beertje uit een handleiding) heb ik boekentasjes gemaakt. Ik ben ontzettend dankbaar voor de vele bestellingen en deze gaan deze week allemaal de deur uit.
Beste collega, als je hier bent geraakt, kende je me al of
heb je je boekentasje hopelijk goed ontvangen. Zoals beloofd vind je hieronder
een lijstje van boeken en verhalen, die me de voorbije jaren hebben
geïnspireerd om te wandelen voor en te werken rond het thema vluchtelingen.
Op de vlucht van Pim van Hest is een prentenboek dat
zowel door de illustraties als het verhaal aangrijpt. De symboliek van de
zwarte vogels en de witte duif loopt als rode draad door het boek en laat de
kinderen aanvoelen dat niet iedereen begripvol is als het over nieuwkomers /
vluchtelingen gaat. Mijn leerlingen waren aangegrepen door de grote bedreigende
vogels en de kapot geschoten muren, maar ook ontroerd door de duif en de
afloop. Ik geef deze les meestal rond lerarendag, omdat er ook een school in
voorkomt en dan kan het gesprek geopend worden over onderwijsrechten en wat met
kinderen op de vlucht of kinderen in oorlogsgebied bv.
Misjka van Edward van de Vendel en Anoush Elman heb
ik gelezen toen het genomineerd werd voor de Boon. Ik heb het nog niet in de
klas gebruikt, maar het lijkt me zeker haalbaar om er elke les een stukje uit
voor te lezen. Toen ik het las, werd ik al geïnspireerd om hierrond iets te
schrijven als motivatie voor mijn deelname aan de Refugee Walk, omdat het een heel
andere blik geeft op nieuwkomers en het idee van een thuis vinden en zich dus
ook thuis voelen. Het boek is gebaseerd op waargebeurde feiten die Anoush Elman
vertelde. Eerder verscheen ook De gelukvinder dat eigenlijk het eerste
deel van het verhaal is, maar het is zeker ook apart te lezen. Ik las De
Gelukvinder nog niet. Misjka wordt als kinderboek gezien en de gelukvinder als een
boek voor young adults.
De bijenhouder van Aleppo van Christie Lefterie is
een roman voor volwassenen dat ik destijds af en toe eens moest wegleggen. Het
boek is fictie, maar vanuit een hart voor Vluchtelingen geschreven. In de
zomers van 2016 en 2017 werkte de auteur als vrijwilliger bij een opvangcentrum
voor vluchtelingen in Athene. Op het einde van het boek schrijft ze dat ze die
ervaringen nadien maar niet kon loslaten. Dat gevoel herken ik. Het is dit jaar
25 jaar geleden dat ik een half jaar in Cecina, Italië vertoefde. Mijn
vrijwilligerswerk daar in een vluchtelingenopvang zet me er nu nog steeds toe
aan om met mijn leerlingen over vluchtelingen te praten en de Refugee Walk te
wandelen of anderen te sponsoren. Op de kaft van het boek staat vermeld: “Het
opent je ogen” en dat doet het echt! Letterlijk en figuurlijk. Ook in het boek
worden ogen geopend, maar daarvoor moeten jullie het boek zelf lezen. Wat ik
wel kwijt wil, is het volgende en kan misschien ook gebruikt worden in de klas.
Maar naar het einde van het boek zit een jonge vluchteling plots onder tafel.
Iemand vraagt hem waarom hij daar zit. Hij antwoordt dar de tafel zijn huis is
en hij daar veilig zit. Net zoals bij de 3 biggetjes: het sterkste huis blijft
staan. “Wie bouwt er nu een huis van stro?” wordt er ook nog gevraagd. Ik vond
dat zo’n sterk beeld en vroeg me dan af of de schrijfster er zelf is opgekomen of
het verband ooit heeft horen leggen door een van de vluchtelingen waar ze mee
sprak. Kinderen houden van sprookjes en het zou niet mogen dat ze die op die
manier moeten linken aan hun eigen trieste levenservaringen. Nuri, het
hoofdpersonage uit Syrië, vertelt over hoe zijn zoontje bang was van water. Hij
had al zoveel verschrikkelijke verhalen gehoord over landgenoten die over water
moesten en bootjes die kapseisden dat hij zelfs niet meer onder een douche
durfde te staan. Hij wou dat niet meemaken, maar wist wel dat het de weg was
naar een veiligere plaats waar huizen niet kapot konden gaan. Van zijn vader
had hij een sleutel gekregen als symbool voor het veilige huis waar ze ooit
zouden wonen. Door dit soort elementen straalt het boek ook hoop uit naast de
moeilijke omstandigheden waarover vertelt wordt.
Shallow van Bart Moeyaert is een luisterverhaal dat
op Spotify te vinden is. Bij het lezen van een boek is het soms eens nodig om
een paar zinnen te herlezen en ze te laten binnenkomen en dat is bij dit
luisterverhaal niet anders. Ik spoelde al een paar keer terug of herbeluisterde
het verhaal volledig. Stiekem hoop ik - als
fervente Moeyaertlezer 😉 - dat Bart het ook nog als kortverhaal in
een boek of bundel uitbrengt, want het zet echt wel tot nadenken. In mijn grote
migratiethema in de derde graad heb ik het niet alleen over vluchtelingen, maar
ook over de geschiedenis van de migratie naar België en hoe ‘de Belgen’ op migranten
reageren. Daarbij komen de eerste mijnwerkers uit o.a. Italië aan bod en de
Turkse textielarbeiders in Gent, maar we hebben het ook over seizoensarbeiders die
al dan niet tijdelijk naar België komen om bv. in de fruitteelt te werken. In
Shallow wordt vrij snel duidelijk dat het verhaal zich afspeelt in en rond een
fruitbedrijf en daar verschillende buitenlandse arbeiders werken, maar er is
ook iets met een zekere Ayesha Tariq en een man
met een map. Het gaat er soms nogal geheimzinnig en argwanend aan toe, maar luister
vooral verder en laat de solidariteit uiteindelijk binnenkomen. Dit jaar is een
peertje het symbool van mijn deelname aan de Refugee Walk met die solidariteit
in gedachten.
Vandaag komen we niet meer thuis
van Enne Koens is een jeugdboek waar ik nog maar
net in begonnen ben, maar dat volgens mij ook perfect voor te lezen valt in de
klas en de spanning zal opbouwen. De korte inhoud en een recensie hebben me
getriggerd om het boek te beginnen lezen. De zin “Als je een keer kunt
vluchten, kun je het ook een tweede keer” wekte mijn nieuwsgierigheid.
