Hoe een krokodil me aan het stappen zet.

Later dan de voorbije 3 jaren schreef ik me in voor de 5^de editie van de Refugee Walk, later dan anders begin ik aan een sponsoractie (hoewel die al een tijdje in mijn hoofd zit) en later dan gewoonlijk schrijf ik mijn motivatie neer. Vroeger dan we gewoon waren echter, gingen we dit jaar al begin juli een weekje weg. Dat was al zo gepland nog voor Corona besliste dat er een Belgische bestemming kwam in de plaats van het ‘tropische Nederland’.

Ik schreef de voorbije jaren al over mijn ervaringen in een vluchtelingenkamp in Cecina, nu meer dan 20 jaar geleden en over de vriendschap die ontstaan is met een van de families. Ik ben ongelooflijk trots op hen en het is zo fijn om te zien dat die hechte familie alleen maar hechter, groter en gelukkiger wordt. Ik vertelde ook over een tekening van een kapot geschoten school van een van mijn leerlingen uit oorlogsgebied en over het boek ‘De bijenhouder van Aleppo’ van Christie Lefteri, dat ik vorige zomer las en hoe het bakstenen huis van de drie biggetjes een wens was van een klein jongetje op de vlucht en mijn motivatie om opnieuw te stappen.

Op de laatste dag van ons weekje weg kwam ik opnieuw een dier tegen dat wel eens het symbool zou kunnen worden van mijn wandelmotivatie t.v.v. Vluchtelingenwerk Vlaanderen. We waren op uitstap naar het interactief waterpark Hidrodoe in Herentals. Alles draait daar - zoals het woord het zegt - rond water. Wetenschappelijke proefjes, spelletjes, filmpjes, maar ook taal. Zo is er een hoekje waar je spreekwoorden in verschillende talen kan ontdekken waar het woord water in voorkomt.  Ik koos op een bepaald moment voor het Frans en was verbouwereerd door wat ik las: “Le tronc d’arbre a beau rester longtemps dans l’eau, il ne sera jamais un crocodile.” De vertaling die er bij stond was: “Al ligt de boomstam nog zo lang te water, hij wordt nooit een  krokodil.” Ok, de vertaling was wel duidelijk, maar er stond ook een betekenis bij en daar was ik toch wel van geschrokken. Ik liet die aan Tias (12) lezen en ook hij vond het grof. Er stond namelijk: “Al doet de vreemdeling nog zo zijn best, hij wordt nooit een van ons.”

Ik had meteen mijn aanknooppunt en motivatie om te stappen dit jaar. Hoe erg is dit? Ik had het erover met een vriendin en we vroegen ons af wie zoiets verzint. Hoe is zo’n spreekwoord ontstaan en wie geeft daar die betekenis aan? Ik had zeker nooit zo ver gedacht indien het er niet bijstond. Ik ben op zoek gegaan naar eventuele andere betekenissen, maar echt ver ben ik niet gekomen. Het zou om een Senegalees gezegde gaan dat wel meer verspreid is over het Afrikaanse continent en sommige woorden worden wel eens vervangen door synoniemen. Ik vond wel een uitspraak van de Malinese schrijver en politicus Seydou Badian Kouyaté, waarin hij het spreekwoord gebruikte: “S’ils en existent qui ne rêvent que d’ être Blancs, l’ avenir se chargera de leur faire comprendre que le séjour dans l’eau ne transforme pas un tronc d’arbre en crocodile.” (Indien er mensen zijn die er enkel van dromen om blank te zijn, zal de toekomst hen wel uitwijzen dat leven in het water een boomstronk niet verandert in een krokodil.) Ik moet eerlijk toegeven dat ik met dit gebruik beter kan leven, alhoewel ik me afvraag waarom ‘Blancs’ met een hoofdletter wordt geschreven. Worden wij, blanken,  echt nog door zoveel mensen als ‘superieur’ gezien? Ik mag hopen van niet, maar ik vrees van wel. Ik zou ook wel willen weten in welke context die man dat gezegd heeft. Er is zoveel gaande in de wereld en ‘black lives matter’ is enorm actueel, maar is het eigenlijk altijd al geweest. Helaas ook, want dat betekent dat nog steeds niet iedereen dezelfde rechten heeft om dan nog over alle (andere) al dan niet etnische minderheden te zwijgen.

Toen ik vorige week een voorbereidende wandeling maakte aan de kust heb ik deze tekst in mijn hoofd geschreven. Ik had hem misschien beter opgenomen, want ik herinner me er enkel nog vlagen van, maar ik zie me wel nog wandelen met bedenkingen over hoe onrechtvaardig het leven voor velen onder ons is. Mensen moeten zich vaak keihard bewijzen omdat ze elders vandaan komen. Ik denk al heel dichtbij, bv. op school. Anderstalige kinderen en jongeren zien vaak hun onderwijskansen al slinken omdat ze de barrière van de Nederlandse taal eerst over moeten. Wij zijn er als leerkrachten om hen daarbij te helpen en hen zoveel mogelijk te steunen, maar helaas zijn er nog veel kinderen die door die ‘taalachterstand’ ook kansen verliezen. En niet alleen kinderen, ook jongeren of volwassenen die ergens aan het werk zijn. Ik hoor ook nog wel af en toe zeggen: “Leer eerst Nederlands he!” Hebben we er al eens bij stilgestaan dat onze taal een moeilijke taal is? Hebben we er al eens aan gedacht dat niet iedereen een even grote talenknobbel heeft? Ja toch? Hoeveel mensen zijn er die twee van de drie landstalen vloeiend spreken? Dat zullen er misschien nog best wat zijn, maar alle drie? Nieuwkomers die bij ons binnenkomen spreken vaak een of meerdere eigen landstalen (al dan niet met een woordje Engels inclusief). Indien ze al een heel traject achter de rug hebben, kan het zijn dat ze ook nog een andere taal hebben opgepikt onderweg zoals bv. Grieks, Italiaans of Spaans, maar daar wordt hen niet naar gevraagd. Neen, ze kunnen geen of onvoldoende Nederlands en worden daarop afgestraft met een rake opmerking of een verkeken kans. Er wordt ook wel gezegd dat nieuwkomers geen werk willen zoeken, maar vaak vinden ze nog geen werk, omdat ze de taal nog niet machtig genoeg zijn. Als ze wel werk vinden, moeten ze de studies en het werken combineren. Daar al eens bij stilgestaan? Gelukkig zijn er ook veel mensen die wel kansen geven en krijgen. Dat moet ook gezegd worden.

Om terug te keren naar de krokodil, is de taal maar één van de vele voorbeelden waarom iemand niet een van ons zou kunnen worden. Ik ken genoeg mensen die keihard hun best doen, die al een hele lijdensweg achter de rug hebben of hun ouders nog steeds zien afzien en onze taal niet vloeiend spreken, maar ze zijn wel een van ons. Ze zijn naar hier gekomen, omdat het thuis bv. niet veilig was en ze een betere toekomst wilden voor zichzelf of voor hun familie. Neen, dan gaat het niet alleen over oorlog. Er zijn helaas ook massa’s andere voorbeelden te bedenken. Zijn deze mensen die alles hebben achtergelaten niet een van ons? Wat mij betreft wel. Ik hoop van harte dat zij zich wel als een van ons voelen of ooit zullen voelen en daarom wil ik voor de vierde keer de uitdaging aangaan om de Refugee Walk te stappen.

De Refugee Walk verloopt dit jaar, net als heel veel andere evenementen en activiteiten een beetje anders. Geen groot evenement waar we per 500 starten en een parcours van 40 km wandelen, maar elk vanuit onze eigen regio kunnen we op 27 september een wandeling uitstippelen en stappen om de vele vluchtelingen te steunen via Vluchtelingenwerk Vlaanderen, zodat zij goed begeleid worden tijdens hun eerste stappen op Belgische grond. Er was initieel de keuze tussen 10 km en 40 km en ik zou heel graag opnieuw 40 km stappen en één keer per jaar echt die uitdaging aangaan. Ik zou een wandeling rondom Gent kunnen uitzoeken, maar het lijkt me fijner én symbolischer om ergens heen te stappen.  Mijn route staat nog niet helemaal op punt, maar zal waarschijnlijk van Gent naar Brugge lopen. Ik moet ook nog bekijken waar er pauzemomenten mogelijk zijn en nog wat verder trainen. Ik dacht de tocht eerst alleen te stappen, wat heel zwaar is, maar ondertussen zijn er al twee dames die graag een gedeelte (10 km) of volledig willen meestappen.

Ons team heet nog steeds Wandel met je hart en wij zijn op zoek naar sponsors die ons én het goede werk van Vluchtelingenwerk Vlaanderen willen steunen. Hoe? Heel simpel. Ga naar www.refugeewalk.be, kies voor ‘sponsor een stapper’ en zoek ons team Wandel met je hart. Door daarop te klikken, kom je ook bij de knop STEUNEN terecht en de rest wijst zichzelf uit. Je kan eventueel een berichtje plaatsen als je het iets persoonlijker wil maken en anoniem steunen is ook mogelijk. De rechtstreekse link naar onze sponsorpagina is: https://www.refugeewalk.be/project/27805. Normaal gezien krijgen wij nadien een mailtje dat we gesponsord werden.

Alvast hartelijk dank. We zullen ze stappen, die kilometers!

Vluchtelingenwerk Vlaanderen is meer dan alleen een startpunt. Daarover is alles te lezen op https://www.vluchtelingenwerk.be/. Op de website van de Refugee Walk (www.refugeewalk.be) staat meer informatie over de tocht zelf.

Sportieve en gemotiveerde groeten,

Sara

P.S. De sponsors die ik persoonlijk ken, komen net zoals de voorbije drie edities op een wandelaartje aan mijn rugzak te hangen. Er hangen nu twee wandelaars aan en deze blijven me ook nog steeds vergezellen tijdens mijn wandelingen. Stap jij ook mee?